Kongstun

Mellom dei krav som den norske adelen stilte ved dei dansk-norske kongevala, var å få med i handfestingane at dei skulle ha friskyss på same måte som den danske. Både adel og embetsmenn fekk etter dette eit lettvint høve til å skriva ut friskyss, både for seg sjølve og for slekt og vener. I 1632 heiter det at «Graven under tiden er i besværing med førendskab af dennem som drager op og ned ad Voss». Skyssplikta vart nok ofte oppfatta som ei plikt, og då forordninga om skysstellet kom i 1648, vart det tilsett skysskaffarar som skulle tilseia dei skysspliktige bøndene i området. Slik «Tilsigelsesskifte» vart det på Eide, og mange stader vart skysstasjonen også pålagd å halda gjestgjeveri.

På 1600-talet heiter det om Eide: «Gravens Sogns Giestgiveri paa Eide Grund ved søen er Et ældgammelt Giestgiveri og Kræmmer Sæde». Den første gjestgjevaren vi kjenner, var Mads Rasmussen, som budde her i 1674. I 1716 overtok Olav Pyck gjestgjevarstaden og handelen, og staden var i hans slekt fram til 1852, då Kristi Kongstun selde det til Anders Jaunsen frå Bergen. Det var Jan Hansen Pyck som bygde gjestgjevarbygningen i første halvdel av 1800-talet. Våningshuset ved sida er bygt i 1852, medan Tingstova er flytta opp frå sjøen, der også sjølve handelsstaden med handelsbua låg tidlegare.