«Steene Gaard». Prospekt av J.F.L. Dreier, 1816 (eigar: Vestlandske Kunstindustrimuseum).
Garden Stend høyrde i mellomalderen til Nonneseter kloster. Etter reformasjonen var han i eiga til Vincents Lunge fram til 1680. Då overtok generaltollforvaltar Hans Christophersøn Hiorth eigedommen. Hiorth vart adla i 1682, og Stend fekk status som adeleg setegard. Truleg fekk den staselege hovudbygningen si form i Hiorths embetstid.
Stend har hatt mange eigarar gjennom hundreåra. Kanselliråd Wollert Danckertsen overtok garden i 1741 og hoffagent Wollert Krohn i 1782. Han dreiv Stend som eit mønsterbruk og bygde veg frå Nordås til Stend.
Sonen Wollert Krohn gjennomførte truleg ei modernisering av anlegget i 1790-åra, mange av louis-seize-detaljane i bygget talar for det. Det er i denne forma vi ser bygningen på eit prospekt av J.F.L. Dreier frå 1816. Dei fleste av eigarane nytta Stend som sommarbustad; ein fornem bergensk «lystgård». Då Søndre Bergenhus Amt kjøpte eigedommen i 1861, vart det skipa jordbruksskule på den gamle setegardens grunn.
I 1922 vart hovudbygningen ombygd og restaurert, og eit omfattande restaureringsarbeid har også vore sett i gang i 1980-åra. Den såkalla «riddersalen» i midtfløya er det mest utsøkte rommet i huset, med detaljar i listeverk, takbjelkar og brystningspanel som plasserer det i barokkperioden på slutten av 1600-talet, i Hans Hiorths embetstid. Dei store måla veggtapeta er frå 1700-talet. Hovudbygningen på Stend er i dag freda.
Bli med tilbake til middelalderen!
Via PC eller mobil kan du oppleve Bergen slik byen kan ha sett ut ca. 1320. Du kan studere de vakre bygningene som nå er gjenskapt digitalt. Noen steder kan du ta turen inn og bevege deg fra rom til rom. Til hver lokalitet er det presentert utfyllende informasjon.
Bergen Anno 1320 er et prosjekt i regi av Middelalderklyngen, og er et samarbeid mellom Bergen kommune ved Byantikvaren i Bergen, Arkikon og Universitetet i Bergen. Prosjektet er støttet av Riksantikvaren.
De digitale visualiseringene er basert på tverrfaglig forskning, og en rekke forskere fra ulike institusjoner har bidratt med sin kunnskap om middelalderens Bergen. Vi ønsker å rekke en stor takk til både uavhengige fagpersoner og til forskere fra Universitetet i Bergen, NIKU, Riksantikvaren, Bymuseet i Bergen og Vestland fylkeskommune.
Les mer om prosjektet «Bergen Anno 1320» her.
Universitetet i Bergen
